سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک

مزایای سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک

1-  بالا بودن راندمان مصرف آب که باعث صرفه جویی درمصرف آب می گردد .

2-  امکان کشت آبی در اراضی شیبدار و خاکهای سبک .

3-  همزمانی آبیاری و کوددهی .

4-  اتوماسیون و سهولت در آبیاری .

5-  افزایش عملکرد گیاه بر اثر بهینه سازی روند رشد و از کاهش تنش خشکی به گیاه .

6-  کاهش آفات گیاهی ناشی از آبشستگی بوته ها .

8-  کاهش هزینه های کارگری .

9- کنترل درجه حرارت محیط .

10- تسهیل در عملیات زراعی ناشی از کنترل بالا بر نحوه آبیاری و …

 

معایب سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک

1-  هزینه اولیه بالا ( درمرحله راه اندازی)

2-  نیاز به آموزشهای تخصصی

3-  سرویس یا تعویض یعضی از قطعات بر اثر استهلاک

4-  تجمع املاح در لایه سطحی خاک

5-  محدودیت استفاده از آبهای لب شور و شور در بعضی از گیاهان

6- محدودیت استفاده در مناطق بادخیز

7-  عدم وجود وسائل مناسب در ایران

مزایای آبیاری بارانی باعث شده که علیرغم نوظهور بودن این روش ، امروزه کاربرد آن در سطح دنیا مخصوصا در نواحی خشک و نیمه خشک از جمله ايران مورد توجه خاصی  قرار گرفته است . عوامل  اصلی و کلیدی در موفقیت این روش ، بهره مندی از مزایای و داشتن توجیه اقتصادی ، طراحی صحیح با درنظر گرفتن مبانی هیدرولیکی دقیق و همچنین اجرا و نگهداری مناسب از سیستم می باشد .

 

اجزای مختلف سیستم آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاشهای متحرک :

1- آبپاش :

آبپاش آخرین وسیله یک شبکه آبیاری بارانی است که آب را از لوله های فرعی زیر زمینی گرفته و آن را بصورت قطرات ریز بر روی گیاهان قرار می دهد . وظیفه آبپاش آن است که نیاز آبی  گیاه را در طی چندین روز ( یک دور آبیاری ) تامین نماید و باید دارای شرایط زیر باشد :

• نسبت به ضربات وارده مقاوم بوده و براحتی چرخش به دور خود را انجام دهد .
• دبی خروجی آن در طول دوره کار تغییر نکند .
• شدت پاشش آن کمتر از نفوذ پذیری خاک و یا هماهنگ با آن باشد تا از ایجاد رواناب جلوگیری شود .

 

2- لوله های فرعی           :  

لوله های فرعی از جنس پلی اتیلن بوده و قطر خارجی آنها 63 ميليمتر می باشد . نظر به سرمای شدید منطقه و احتمال یخزدگی آب در لوله ها ، عمق کارگذاری این لوله ها برابر با 2/1 متر در نظر گرفته شده است . این لوله ها آب را توسط سه راه جوشی و لوله پلی اتیلن 63 میلیمتری به شیرهای تحویل دهنده آب به آبپاشها بر روی سطح زمین ( شیر خودکار ) می رسانند. شیرهای خودکار در زمانهای مورد نیاز آب را به سادگی به آبپاشها تحویل می دهند .

 

3- لوله های اصلی و نیمه اصلی:

لوله ها اصلی و نیمه اصلی از جنس پلی اتیلن بوده و درعمق مناسب درون خاک قرار می گیرند . این لوله ها آب را از ایستگاه پمپاژ گرفته و به لوله های فرعی رسانده و عمل توزیع آب بین قطعات و واحدهای آبیاری را انجام می دهند . جهت کنترل دبی و فشار در ابتدای کلیه لوله ها ، تاسیسات کنترل دبی ( و در صورت نیاز کنترل فشار ) در ابتدای کلیه خطوط آب قرار دارد .

 

4- دستگاه تزریق کننده کود :

تانك كود منبع تحت فشاري است كه به منظور تزريق كود به سيستم آبیاری بعد از ایستگاه پمپاژ نصب مي گردد . كود مورد نياز گياه را مي توان به صورت محلول در آورده و يا از کودهائی استفاده نمود که حلاليت بالائی دارند . به منظور كود دهی با تانك كود ، يك وسيله كاهش فشار مانند شير پروانه اي در داخل لوله  اصلی نصب می شود . لذا در دو طرف آن اختلاف فشار بوجود مي آيد . فشار اضافي ما قبل اين  شير باعث مي گردد كه آب از لوله وارد تانك شده و سپس از قسمت بالاي آن خارج گردد كه لوله خروجي به قسمت پاياب شير پروانه اي متصل مي باشد . ميزان سرعت تخليه کود توسط شيرهای ورود و خروج تانک كود و

همچنين شير پروانه ای كنترل می گردد . معمولا تانك های كود از ورق هاي فولادي به ضخامت 4 ميليمتر ساخته می شوند و قسمت هاي داخلي با پوشش محافظ خوردگي اپوكسي و بخش خارجي توسط رنگ كوره اي پوشيده می شود .

5- ایستگاه پمپاژ :

سیستمهای آبیاری بارانی نیازمند تامین فشار بالا می باشند و معمولا اختلاف ارتفاع منبع آب تامین کننده این انرژی نمی باشد . از اینرو در اکثر پروژه ها احداث ایستگاه پمپاژ و یا تقویت منبع تامین انرژی ضروری است . پمپ انرژی را از موتور تحویل گرفته و آب را از مخزن مکیده و به شبکه آبیاری ارسال می نماید . بهتر است فونداسیون ایستگاه پمپاژ هم سطح با سطح کف حوضچه پمپاژ ساخته شود .

 

دوره کارکرد سیستم :

طراحی شبکه آبیاری بارانی بر مبنای حداکثر نیاز آبی کلیه گیاهان پیشنهادی کشاورزان انجام گرفته است . مدت زمان بازدهی سیستم بر اساس چگونگی بهره برداری و نگهداری از آن بستگی دارد که در صورت برخورد مناسب با سیستم ، اکثر اجزای آن می تواند تا بیش از ده سال کارآئی مناسب داشته باشد .

 

بهره برداری و نگهداری از سیستم  :

1- آبپاش :

• نظر به اینکه آبپاشها تنها قسمت متحرک شبکه می باشند ، لذا  بایستی در زمان حمل آنها نهایت دقت را نمود تا از ضربه به اجزای حساس آن جلوگیری شود .
• از یخزدگی آب در آبپاشها جلوگیری شود .
• بستگی به ارتفاع گیاه بایستی ارتفاع لوله آلومینیومی متصل به آبپاش (رایزر) را تغییر داد .
• بر روی هر باله آبیاری حداکثر یک آبپاش مستقر و فعال باشد .
• توصیه می شود که آبپاشها بصورت یک ردیف درمیان بر روی باله ها مستقر گردند بطوریکه آب خارج شده هیچ کدام از آبپاشها بر روی یکدیگر پاشیده نشود .
• جهت جابجائی آبپاشها بایستی موارد ذیل انجام گیرد :
• ابتدا شیر ابتدای باله هائی که قرار است آبپاش رزرو بر روی آن قرار گیرد بسته شود .
• پس از استقرار آبپاشهای رزرو در مکانهای خود ، شیر ابتدای باله رزرو باز شود .
• شیر ابتدای باله های فعال قبلی بسته شود .

 

2و3- لوله های فرعی ، نیمه اصلی و اصلی : 

• با توجه به اینکه این لوله ها در عمق مناسب قرار دارد ، لذا خطر یخزدگی و یا اثر ماشین آلات زراعی بر روی آنها وجود ندارد .
• عبور مقدار زیاد ذرات شناور در آب باعث بروز مشکلات فراوان می شود . اين ذرات ممکن است به همراه جريان آب حرکت کنند و در جاهائی که سرعت جريان آب کم می باشد و جريان آب غير فعال می گردد ، حرکت ذرات متوقف شده و ته نشين گردند . يکی از جاهائی که اين ذرات رسوب می نمايند ، در انتهای خطوط فرعی می باشد . چنانچه به اين موضوع توجه کافی نگردد و اين رسوبات ايجاد گردد ، موجب بروز گرفتگی در شبکه خواهد شد . اگر چه هر کدام از اين ذرات به تنهائی از آبپاشها خارج می گردند ، ولی وقتی بر روی هم انباشته شوند ديگر امکان خروج آنها وجود ندارد .
• سیستم آبیاری بارانی به گونه ای طراحی شده است که امکان شستشوی خطوط اصلی ، نیمه اصلی و فرعی وجود دارد . با نصب لوله بر روی رایزر فاقد آبپاش در انتهای لوله های فرعی عمل تخلیه رسوبات به راحتی انجام گیرد
• هرگز جهت تمیز نمودن درون لوله های پلی اتیلن از هوای فشرده استفاده نگردد ، زیرا احتمال ترکیدگی لوله و ایجاد خسارت وجود دارد .

 

4- دستگاه تزریق کننده کود :

• قبل از باز نمودن درب تانک کود بايستی از عدم وجود فشار آب در تانک اطمينان حاصل نمود .
• مقدار کود مصرفی بستگی به ميزان سطح کشت و توصيه های کارشناسان تعيين و از طريق تانک به شبکه تزريق می گردد .
• جهت تخليه هوای تانک کود بايستی کم کم شير ورودی و خروجی تانک کود باز شود تا اين کار سبب شود تا هوای حبس شده کم کم خارج شود .
• زمانی که همه هوا از مخزن خارج شد ، بايستی صدای مخصوص ( Spiting ) که نشانه وجود هوا می باشد قطع گردد و فقط جريان آب از لوله تخليه آب خارج شود .
• هرگز نبايد عمليات کوددهی با ساير عمليات شيميائی ديگر از جمله تزريق اسيد جهت شستشوي شيميائي مسير لوله هاي انتقال آب توام گردد . زيرا امکان ايجاد ترکيبات ناخواسته و مضر در شبکه آبياری وجود دارد .
• پس از عمليات کوددهی بايستی سيستم آبياری بمدت کافی ( حداقل نيم ساعت ) بکار خود ادامه دهد تا بقايای کود در شبکه آبياری تخليه گرديده و احتمال رسوبگذاری کاهش يابد .
• در زمان يخبندان معمولا عمليات کوددهی انجام نمی گيرد ولی در صورتيکه سيستم مجبور به کوددهی باشد ، بايستی همواره جريان آب در آن وجود داشته باشد . در صورت عدم سرويس دهی بايستی تانک کود شستشو گرديده و سپس کاملا از آب تخليه گردد .

 

5- ایستگاه پمپاژ :

• در زمان يخبندان بايستی سيستم تخلیه گردد و در صورتيکه مجبور به سرويس دهی باشد .

 

• حوضچه پمپاژ در ابتدا پر شده و سپس از سیستم آبیاری بارانی استفاده شود .
• احداث فونداسیون در پایین تر از سطح آب در حوضچه پمپاژ می تواند در پر نمودن لوله مکش و آبگیری بهتر آن کمک فراوان نماید .
• ایستگاه پمپاژ حداقل بمدت شش ساعت در روز خاموش می باشد . سرویس بموقع آن در این مدت می تواند در بهبود کارآئی و جلوگیری از خاموشی بی موقع آن موثر باشد .

 

توصیه هائی جهت نصب سیستم آبیاری بارانی

قبل از نصب کلیه اتصالات ، شیرآلات و تجهیزات از صحت عملکرد آنها اطمینان حاصل شود . مخصوصا در مورد شیرهای خودکار از صحت عملکرد فنر ، گوی و واشر آببندی اطمینان حاصل شود . به دلیل استفاده مستمر از شیرهای خودکار در طول دوران بهره برداری و با توجه به فشار زیاد کارکرد و امکان حرکت شیر خودکار و پایه آن بایستی مجموعه شیر خودکار ، پایه و محل اتصال آن بصورت زیر محکم شود :

• اطراف محل اتصال ( و زیر آن ) بصورت یک بلوک سیمانی به ابعاد 252525 سانتیمتر بتن ریزی شود بطوریکه محل اتصال در مرکز قرار گیرد .
• اطراف پایه شیر خودکار لوله سیمانی یا PVC قرار گرفته و از طرف دیگر به اندازه 15 سانتیمتر بالاتر از سطح زمین قرار گیرد. ( شیر خودکار به اندازه 10 سانتیمتر بالاتر از سطح زمین قرار گیرد )
• ابتدای هر باله آبیاری یک شیر قطع و وصل نصب گردد .
• در صورتیکه بال آبیاری بصورت دو طرفه از لوله آبرسان آبگیری می کند ، هر بال بصورت مستقل دارای شیر قطع و وصل باشد .
• انتهای لوله های آبرسان جهت امکان شستشو در مواقع ضروری فلنج کور یا اتصال کور نصب شود .
• در اراضی شیبدار ، انتهای خطوط لوله آبرسان شیر تخلیه هوا یا شیر تخلیه فشار و بر اساس مشخصات فنی نصب گردد .

 

موضوعات مرتبط: آبیاری و زهکشی
برچسب‌ها: بارانی, آبپاش علم کلید موفقیت...